Helpu pryfed peillio i ffynnu yn eich gardd

O gacwn i loÿnnod byw, mae'r infertebratau hyn yn cadw ein hecosystemau yn fyw ond, yn anffodus, mae llawer o boblogaethau peillio gwyllt yn dirywio. Y newyddion da yw: Gall pob gardd, mawr neu fach, wneud gwahaniaeth. Dyma sut allwch chi gymryd rhan.

Pam mae pryfed peillio yn bwysig

Mae pryfed peillio fel gwenyn, gloÿnnod byw, pryfed hofran, rhai chwilod a phryfed yn chwarae rhan hanfodol wrth beillio planhigion. Yn anffodus, yn wahanol i wenyn mêl a reolir, mae peillwyr gwyllt yn cael trafferth oherwydd colli cynefin a heriau eraill. Gallai eich gardd ddod yn noddfa mawr ei hangen.

Creu gofod sy'n gyfeillgar i bryfed peillio

• Dewiswch y planhigion cywir
  Canolbwyntiwch ar blanhigion sydd â llawer o neithdar a phaill. Dewiswch fathau gyda blodau syml, agored neu siâp cloch sy'n caniatáu mynediad hawdd i bryfed. Ceisiwch osgoi blodau gyda haenau cymhleth o betalau sy'n atal pryfed rhag mynd at y bwyd.  Nid yw planhigion i'w plannu allan fel pelargoniums, begonias, lizzy prysur a petunias, a phlanhigion blodau dwbl yn dda i beillwyr.  Os byddwch yn prynu planhigion, chwiliwch am ein logos ‘cyfeillgar i bryfed peillio’ ar labeli planhigion.

• Cynllun ar gyfer blodau gydol y flwyddyn
  Darparu ffynhonnell gyson o fwyd trwy blannu blodau sy'n blodeuo ar wahanol adegau o'r flwyddyn. Er enghraifft:

  Tymor cynnar: Crocws, llysiau'r ysgyfaint, grug, a choed afalau.

  Canol y tymor Mint y gath, mwyar duon, a ffenigl.

  Diwedd y tymor: Rudbeckia, eiddew, a dahlias un blodyn.

Mae'r llyfryn Plannu i Bryfed Peillio Caru Gwenyn yn rhestru 30 o blanhigion a argymhellir gan Ardd Fotaneg Genedlaethol Cymru ac yn rhoi llawer o awgrymiadau ar sut i wneud eich gardd yn gyfeillgar i beillwyr. Gellir dod o hyd i restr lawnach o blanhigion addas ar dudalen Caru Gwenyn ar y we.

• Byddwch yn llai taclus ac yn fwy gwyllt
  Torrwch eich glaswellt yn llai aml a gadewch i flodau cyffredin fel llygad y dydd, meillion a dant y llew dyfu. Ar ddechrau’r gwanwyn, mae un frenhines gacwn angen bwydo ar 6,000 o flodau y dydd er mwyn cael digon o egni i fagu ei rhai bach. Am ragor o awgrymiadau gweler tudalen we Butterfly Conservation.

Newidiadau bach, effaith fawr

Mae Caru Gwenyn yn fenter i annog pobl i weithredu i helpu ein holl bryfed peillio. Mae ysgolion fel Ysgol Gynradd Prendergast yn Sir Benfro wedi ennill statws Caru Gwenyn trwy weithredu newidiadau creadigol ac effeithiol yn eu hymrwymiad i addysg amgylcheddol, cadwraeth peillwyr a chyfranogiad cymunedol.

Mae Caru Gwenyn wedi’i rannu’n bedair thema.

1. Bwyd – darparu ffynonellau bwyd sy'n ystyriol o bryfed peillio yn eich ardal.

2. Llety pum seren – darparu lleoedd i bryfed peillio fyw.

3. Dim plaladdwyr na chwynladdwyr - ymrwymo i osgoi cemegion sy'n niweidio pryfed peillio.

4. Hwyl – cael y gymuned i gymryd rhan ac esbonio wrth bobl pam eich bod yn helpu pryfed peillio.

Trwy ychwanegu planhigion sy'n gyfeillgar i beillwyr neu adael cornel o'ch gardd yn wyllt, rydych yn creu cynefin sy'n cefnogi bioamrywiaeth. P'un a yw'n bot patio addas neu'n wely blodau, mae pob ymdrech yn cyfrif.

Gadewch i ni wneud y gwanwyn hwn nid yn unig yn ddathliad o fywyd newydd yn eich gardd, ond yn noddfa i'r pryfed peillio sy'n gwneud yr ardd yn fyw. Gan weithio gyda'n gilydd gallwn wneud newidiadau cadarnhaol hirdymor i beillwyr. Edrychwch ar Canllaw Gweithredu Cyfeillgar i Wenyn a gweld pa gamau y gallwch eu cymryd.

Os oes angen mwy o syniadau ac ysbrydoliaeth arnoch, ewch i'r dudalen Caru Gwenyn ar y we neu, ewch i weld sut wnaeth grŵp o wirfoddolwyr yng Nghwmdâr droi darn o dir segur yn ardd Caru Gwenyn.